FATİH HARBİYE İNCELEMESİ

FATİH HARBİYE İNCELEMESİ

Erem YILDIZ

ÖZET

Peyami Safa, bu romanında Tanzimat’tan kopup gelen, Batılılaşma hareketlerinin

Türk cemiyetindeki etkilerini incelemektedir. Bunu yaparken de roman karakterlerini 

konuşturur. Bu çalışma, roman anlatım teknikleri göz önünde bulundurularak ele alıp 

değerlendirilmiştir. Çalışmam süresince her an yardımını esirgemeyen görüş ve 

önerileriyle beni aydınlatan değerli hocam, Sayın Doç. Dr. Mehmet NARLI ’ya sonsuz 

teşekkürlerimi sunarım.

OLAY ÖRGÜSÜ

ANLATIM TEKNİKLERİ

(Olayların Dizilişi)

(Diyalog-Monolog)

(Geriye Dönüş)

(Pastiş-Kolaj)

ANLATICI BAKIŞ AÇISI

(Anlatıcının Kimliği, Niteliği)

(Anlatıcının Bakış Açısının Niteliği)

KİŞİLER

(İlişkiler Ağı)

(Kişi Çözümlemeleri)

ROMAN ÖZETİ (OLAY ÖRGÜSÜ)

             Roman, Şinasi ile Neriman’ın birlikte Darülelhan’dan çıkmasıyla başlar. 

Neriman’daki değişiklikler Şinasi’yi korkutmaktadır. Her zamankinden daha bakımlı 

olan Neriman, Şinasi’den hemen ayrılmak için sabırsızlanmaktadır. Neriman, Şinasi’ye 

nereye gideceği konusunda bir şey söylemez ve ayrılır. Şinasi’de Neriman’ın 

            Fahriyeler’e gittiğini düşünür. Lâkin Beyazıt meydanına çıktığında Neriman’ın

Harbiye’ye gitmek için tramvaya bindiğini görür. Çok üzülmüştür. Bir kahvehaneye

gider. Yalnız kalan Şinasi, Neriman’daki değişikliklerin bir sebebinin olduğundan 

kuşkulanır. Yedi senedir birlikte olduğu Neriman son zamanlarda çok farklılaşmıştır. 

Kıyafetleri değişmiş, okula da geç gelmeye başlamıştır. Ne yapacağını bilmeyen Şinasi, 

Fatih’teki evine gider. Yemekten sonra, Neriman’ın evinde Faiz Bey’i ziyaret eder. Faiz 

Bey (babası) Neriman’ın Şinasi ile birlikte olmadığını öğrenir ve endişelenir. Çünkü 

Neriman hâlâ eve gelmemiştir. Her akşamki gibi Şinasi ile Faiz Bey karşılıklı sohbet 

edereler. Şinasi, gittikten sonra, gecenin ilerleyen saatlerinde Neriman eve bir 

otomobille gelir. Faiz Bey, Neriman’a sadece sert bir şekilde bakar.

            Ertesi gün, Neriman çok geç uyanır. Aklında hep akşamki Macit’le gittiği Maksim 

salonundaki eğlence vardır. Sarışın kadınlar, içkiler, dans ve müzik âdeta onu 

büyülemiştir. Neriman, o anda babasını düşünür. Babasına arkadaşı Fahriyelerde

olduğunu, eve de Fahriye’nin dayısının getirdiği yalanını Gülter (hizmetçi) vasıtasıyla 

söyler. Söylediği bu yalan ve Şinasi’yi ihmal edişi onu rahatsız etmektedir. Akşamki 

kokteylin sarhoşluğuna rağmen, vicdan azabı çeker.

            Şinasi ise çok üzüntülüdür. Darülelhan’a erken gelir ve erken de çıkar. Bir kahvede 

oturur o sırada okuldan çıkan Fahriye ve Neriman’ı görür. Fahriye ile göz göze gelir 

onların yanına gider. Neriman, Fahriyeler’ deki sohbetin ertelendiğini ve Macit’in

kendini ısrarla maksimde eğlenmeye çağırdığını bu ısrarından dolayı gece Macit’le 

birlikte olduğunu Şinasi’ye söyler. Şinasi, içten içe Neriman’a çok kızar. Çünkü

Neriman yalan söyler. Şinasi onları bırakır geri döner. Fahriye ile yürümesine devam 

eden Neriman, ona içini döker. Artık alaturka musikiden, Fatih’ten, şark terbiyesinden 

nefret ettiğini söyler. Galatasaray ahalisini daha çok sevmeye başladığını anlatır. Bu 

ifadeler, ondaki değişikliğin göstergesidir. Neriman her ne kadar Şinasi’ye ihanet 

ettiğini düşünse de Harbiye’ye gitmek ister. Fahriye ile Harbiye’ye giderler ve orda 

Macit’le karşılaşabileceğini düşünür.

             Neriman, Harbiye’de, bir pastanede (Löbon), beklediği gibi Macit’le karşılaşır. 

Yanında bir kadın vardır. Fahriye ile Macit’in yanına oturur. Macit, onları perşembe 

günü olan baloya davet eder. Neriman, eve dönerken hep baloyu düşünür. Kıyafeti

yoktur. Babasından da izin alması çok güçtür. Fakat baloya gitmeyi çok istemektedir.

              Şinasi’nin morali çok bozuktur. Duygularındaki dağınıklık odasına da yansımıştır. 

Ne yapacağını bilemez. Bu sırda akşam olmuştur. Neriman, Şinasi’nin evine gelir ve 

babasının onu görmek istediğinden söz eder. Neriman, onu evlerine davet ettiği hâlde 

kabul etmemiştir. Aralarında soğuk rüzgârlar esmektedir. Neriman ise babasına balo 

meselesini anlatmak için uzun zamandır ilk kez yemek yapar. Böylelikle babasını 

yumuşatacağını düşünür. Neşeli bir yemekten sonra Neriman ve babası fikri 

münakaşada bulunurlar. Neriman, Batı medeniyetinin Doğu’dan daha üstün olduğunu 

düşünmekte (Şarkı kedileri Sarmana benzetir, Garbı da köpeğe benzetir.) babası ise 

buna karşı çıkmaktadır.

              Baloya altı gün kalmıştır. Neriman, meseleyi henüz babasına açamamıştır. 

Kahvaltıda babasıyla aralarında bir tartışma olur. Neriman, yaşıtları gibi yaşamak 

istediğinde söz eder ve ağlayarak odasına gider, düşünmeye başlar. Kendisindeki 

değişikliklerin farkındadır. Şinasi’yi sevip sevmediğini sorgular. Sürekli kendisiyle 

mücadele halindedir. Ailesine karşı sorumluluğu ile arzuları savaşmaktadır. İçinde 

Şinasi ile Macit savaşmaktadır. Sonra mektebe gider. Şinasi ile görüşmek istemektedir. 

Mektepten birlikte çıkarlar. Aralarında bir soğukluk vardır. Şinasi ile Neriman 

tartışırlar. Şinasi, Neriman’ı eskisi gibi olmamakla suçlar. Bunun üzerine Neriman sinir 

krizi geçirir ve bayılır. Şinasi, çevredekilerin yardımıyla önce Neriman’ı bir kahvede 

sakinleştirmeye çalışır buradan bir eczaneye götürür ve doktor gelir. Otomobille eve 

dönerler bu süre de hiç konuşmazlar. Neriman, ağlayarak odasına gider. Faiz Bey ve 

Şinasi, Neriman’ın bu asabiyeti karşısında iyice endişelenirler. Faiz Bey, Şinasi’ye

durumun ciddi boyutlara gelmeden evlenmeleri gerektiğinden söz eder.

             Ertesi gün, Faiz Bey, kızını karşısına alır ve evlilik meselesini açar. Şinasi ile ne 

zaman evleneceğini sorar. Neriman, bu sorudan çok rahatsız olur ve hazır olmadığını 

söyler. Neriman, babasına daha medeni yaşama istediğini anlatır. Baloya gitmek 

istediğini ifade eder. Baloya Fahriye, Ulviye ve Nezahet ile birlikte gideceğini söyler. 

Faiz Bey Nezahet'i duyunca Şinasi’nin de baloya geleceğini tahmin ederek izin verir. 

Neriman’da Şinasi ile beraber gideceğini söyleyerek babasını kandırır.

Mektepte balo meselesini Şinasi’ye de anlatır. Şinasi baloya gitmekle medeni 

olunamayacağını söyler. Neriman ise Şinasi’yi asri olmamakla suçlar. Şinasi,

Neriman’dan ayrıldıktan sonra bir kahvehaneye gider. Ümitsizliğe kapılır Neriman’la 

ilişkilerini yürütemeyeceklerini düşünür.

              Neriman, Şinasi’den ayrıldıktan sonra Beyoğlu’nda gezer, mağazalara bakar. 

Oradan Şişli’de oturan dayısının kızlarının evine gider. Evde Rus bir kadın vardır. Rus 

kadının kızı yeni ölmüştür. Kızı, önce fakir bir genci sevmiş, daha sonra zengin olmak, 

güzel giyinmek, lüks içinde yaşamak için varlıklı bir adamla yaşamaya başlamıştır. 

Fakat sevgilisini hiç unutamamış, geri dönse de genç çocuk onu kabul etmemiş ve 

pişman olup intihar etmiştir. Neriman bu hikâyeyi dinleyince beyninden vurulmuşa 

döner. Kendi hayatı ile özdeşleştirir. İçinde Şinasi’ye karşı yine aynı azabı duymaya 

başlar. Evine dönerken Macit’le karşılaşır. İlk defa, onun kişiliğindeki alaylı tavırdan 

rahatsız olur. Baloya gitmekten vazgeçer. İçi huzurla dolar. Beyoğlu, ona çok eski bir 

masal gibi görünür. Artık eski hâline dönmüş, kendi medeniyeti hakkındaki olumsuz 

düşünceleri Macit’le birlikte ölmüştür. Eve gelir durumu babasına açacaktır fakat 

babasını evde bulamaz Gülter babasını Feritlerde bir münakaşa meclisine olduğunu 

söyler Neriman’da oraya gider. Feritlerde yabancı kimse yoktur. Şinasi babası Ferit'in 

arkadaşı Nezahat Darülelhan’dan bir müderris ve bir de musiki muallimi vardır. 

Medeniyet meseleleri ile ilgili sohbet etmektedirler. Oradaki herkes Neriman’ın 

kültüründen uzaklaşmaya başladığını bildiği için onu suçlar. Neriman ağlar onu başka 

odaya alırlar. Faiz Bey, kızının yanına gelir. Neriman, ağlayarak babasına balodan 

vazgeçtiğini, artık Beyoğlu ve muhitinden uzaklaştığını söyler. Aylardır içinde süren 

mücadele kendi kültürü lehinde sona ermiştir. Neriman, Şinasi ve Faiz Bey yeni 

durumdan çok memnun ve huzurludurlar. Eve dağılırlar herkes yorgundur bu yorgunluk 

içinde huzurla uyurlar Faiz Bey de Gazeli tercümesini okurken uyur.

ANLATIM TEKNİKLER

Olayların Dizilişi

  A B C

              Romanlarda olayların diziliş şekli Başlangıç(A), gelişme(B) ve sonuç(C) şeklinde 

karşımıza çıkmaktadır. Fakat Fatih Harbiye romanında olayların dizilişi şu şekildedir;

Gelişme(B), başlangıç(A) ve sonuç(C). Romanın başlangıç kısmında aslında 

olayların gelişme bölümü anlatılmaktadır. Bundan hareketle olayların dizilişinde bir 

düzen olduğunu söyleyemeyiz.

              ‘Olayların kuruluşu ustacadır. Nitekim Peyami Safa her romanında ayrı bir 

teknik denemiş, bu bağlamda imkânları sonuna kadar kullanmıştır. Olayları iç içe 

koymuş, anlatacağı ruh ve fikir zeminlerini dikkatle hazırlamıştır. Her tesadüfü, her 

sonucu, her intihar, cinnet veya kayboluşu önceden hazırlamıştır. ‘ 1 Örneğin: Şinasi 

Neriman’dan ayrılır. Şinasi tütün almak için tütüncüye gider buradan Beyazıt 

meydanına çıkar ve Neriman’ı Fatih Harbiye Tramvayına binerken görür. Bu yazarın 

önceden kurgulamış olduğu bir vakıadır.

               Peyami Safa olayların gerçek hayattan alınmasına önem vermez ona göre bir 

vakıanın yaşanmış olması değil, yaşanırken ortaya çıkacak ruh ve düşünce hallerini 

ifade etmesi önemlidir.2 Bu romanda şu şekilde karşımız çıkar: ‘Neriman tramvaya 

herkesten evvel atlamaya muvaffak olmuştu. Şinasi tramvayın arkasından koşmak, içine 

atlamak arzusuyla vücudu birden bire gerildi ve gevşedi; büyük bir hareket ihtiyacıyla 

üç dört adım koştu ve durdu. O anda pek çok şey yapmak istediği halde, gözleri köşeyi 

ağır ağır dönen tramvaya takılıp kalmıştı. Başka hiçbir şey görmüyor, yanından adam 

geçip geçmediğine dikkat etmiyor, ayak seslerini işitmiyordu. Başına kan doldu ve 

dışarı âlemle bütün alakaları kesilir gibi oldu. Bir anda özlerinin önünde bütün 

manzaralar silinmişti ve hiçbir ses duymuyordu. Kulakları uğuldamaya başladı. Vücudu 

hep geriliyor ve gevşiyordu. Kalbinde şiddetli bir çırpıntı. Arada bir tramvayın 

uzaklaştığını unutarak, içine tekrar koşmak, büyük bir hareket yapmak için hamleler 

gelip gidiyordu.’ (sayfa–11) Bu konu ile ilgili olarak diğer bir örneğimiz şudur:

‘Neriman tramvaya bindiğinde tramvay boştu ve her genç kız gibi o da makyaj yapmak 

istedi ve makyaj malzemelerini çıkardı aynasını eline aldı ve kendisine bakarken aklına 

Rus kadın ve kızının hikâyesi geldi. Tramvay doldu. Neriman, etrafında kimlerin 

oturduğunu göremiyordu. Düdük ve çan çaldığını da duymadı.’(sayfa–108)

Diyalog-Monolog

               Romanı incelediğimizde genel olarak diyalog ve monologlardan oluştuğunu 

görmekteyiz. Şinasi ve Neriman, Şinasi ve Faiz Bey, Neriman ve Fahriye, Macit ve 

Neriman, Ferit ve Şinasi, Gülter ve Neriman vd. kişiler arasındaki konuşmalar birer 

diyalog niteliğindedir. Roman da ayrıca iç konuşmalara da yer verilmiştir. Örneğin; Faiz 

Bey’in Neriman’a balo için müsaade etmesinden sonra Neriman’ın yüzündeki 

memnuniyetsizliği görünce kendince bir takım sorular sorması (sayfa–88) gibi, yine 

Şinasi’nin Neriman’ı Fatih Harbiye tramvayına bindiğini gördükten sonra kahvede 

oturup Neriman’daki değişiklikleri kendi içinde mülahaza etmesi (sayfa–12), Şinasi’nin

odasındaki karışıklıktan dolayı ikileme düşmesi gibi. (sayfa–38)

               Monolog kişinin kendi kendisiyle olan konuşmasıdır. Bu romanda en çok konuşan 

kişi anlamına da gelir ki Neriman ve Faiz Bey romanda en çok konuşan kişilerdir. Buna 

Neriman ile Fahriye’nin arasındaki diyaloğu örnek gösterebiliriz. Burada Neriman,

sürekli konuşmaktadır ve Fahriye de bu durumu Şinasi’nin kendilerini bırakıp gitmesine 

ve Neriman’ın ondan vazgeçememesine bağlar.(sayfa–28–29–30–31). Bir başka kişi 

Faiz Bey’dir. Romanda kızı ile Doğu-Batı üzerine yapmış olduğu münazara vd. buna 

örnek gösterilebilir. (sayfa–49–50–51–52)

Geriye Dönüş

         Roman da geriye dönüşe de rastlanılır. Neriman ile Şinasi‘nin birlikte yürürken 

önünden geçmiş oldukları konak ikisinde de geçmişe dair anılarının tekrar ortaya 

çıkmasına sebep olur.(sayfa–68–69)

ANLATICI BAKIŞ AÇISI

        ‘Olayların anlatımına başlarken ya da çözümlemelere geçerken, genellikle çevre, 

yer, kişi ve davranışlarının betimlemelerine yeterince yer veren Peyami Safa, bu 

betimlemelere gözleyen kişinin psikolojik durumunu da katarak, görüntüye ayrı bir 

anlam kazandırmaktadır.’ 3Örneğin: Şinasi ve Neriman’ın beraber yürürken önlerinden 

geçtiği bir konağı tasvir edip; konağın mazide iki kahramanın psikolojisi üzerindeki 

tesirlerini tasvir etmesi gösterilebilir.(sayfa–68–69–70)

       ‘Peyami Safa’nın romanlarında birbirini izleyen iki ana çizgiyi görmek 

mümkündür. Birincisi, toplumsal sorunları da içeren somut olaylarla gerçekçi, akılcı 

düşünce çizgisi; ikincisi, bireysel sorunlarla birlikte psikolojik, düşsel, olaylarla 

sezişe ve mistisizme yönelen çizgi. Toplumsal ve bireysel sorunlarına eğilmesine, 

onları didiştirmesine karşın, sonuçta bilim ve akıl yolundan kaçarcasına edilgen bir 

boyun eğişe yönelmesi onun gerçek kişiliği sayılabilir.’

         ‘Romanda anlatıcı kişilere ve eşyalara psikolojik bir dikkat ile bakar. Şuur ile alt 

şuuru araştırır. Maddi ve manevi ıstırap dolu hayatları, hasta beden ve ruhları, ahlak 

bunalımlarını, kişi-toplum çatışmalarını, vicdan azaplarını; günah, hayâsızlık, işe 

yaramazlık, yalnızlık duygularını, önsezileri, ruh hastalıklarını ve psikanaliz 

deneyişlerini konu edinir.’ Örneğin: Neriman’ın söylediği yalandan dolayı hem 

babasına karşı hem de Şinasi’ye karşı vicdan azabı çekmesi. Başka bir örnekte ise

akşam olmuştur, Neriman evdedir ve bugüne kadar hiç dikkatini çekmeyen Fatih 

semtine dair ayrıntılara yoğunlaşır ve Harbiye semtiyle mukayese eder.(sayfa–42–43)

‘ Romanda Peyami Safa’nın tahlil, tasnif ve mukayeselerinde ağır başlılığı, ciddi 

felsefi üslubu vardır. Arada bir Peyami Safa’nın sanatı kadar fikir hüviyetini de 

görürüz.’  Örneğin: kitabın son kısmında Ferit’in ( Şinasi’nin arkadaşı) münakaşa 

meclisinde sunduğu görüşleri Peyami Safa’nın fikir hüviyetini bize gösterir. ‘Yazar, 

romanlarında kendini gizleme gereğini pek duymamış; özellikle ilk eserlerinde 

kahramanlardan birinin kılığına girerek düşüncelerini söylemeye kalkmıştır.’ 7

Örneğin: Ferit ile Şinasi kahvede konuşurken aralarında geçen diyalogda bunu 

görmemiz mümkündür. (sayfa–98)

ANLATISAL ŞABLON

           Peyami Safa, roman tekniği ve kurgusu üzerinde çok düşünmüştür. Romanın ilkeleri 

konusunda da şunlara değinmiştir:

Daima hayattan kanuna ve izaha gitmek,

Hareketten tasvire ve tahlile varmak,

Önce dışarıya sonra içeriye varmak,

Yalnızca insanın içinde ve dışında kalmamak,

Mümkün oldukça objektif olmak,

          Ona göre romanın yapısı, hayatın kronolojik (zaman) yapısından ziyade 

psikolojik yapısına tabi olmalıdır. Roman, hayat içinde başvurulması gereken bir yol ve 

tercih iken; tarih olması mümkün değildir. Bu onun Percy Lubbock ve Henry James 

tarafından geliştirilen Bakış Açısı tekniğine yakınlık duyduğunu gösterir.

Peyami Safa’nın romanları ideolojik kaygılarından kaynaklanan bir şablona 

sahipmiş gibi görünmektedir.

KİŞİLER

                 ‘Peyami Safa ilk romanlarını kaleme aldığı yıllarda İstanbul çevresinde, 

köklerinden kopmuş, ahlakça çökmüş, para ve zevk için yaşayan bir zümre ile İslami 

geleneklerle yetişmiş milli ve manevi değerlere bağlı Yurtsever zümreyi işler. Bu iki 

kültürün, Doğu-Batı çatışmasının etrafında teşekkül etmiştir. Bu toplumsal sorun 

genellikle romanlarda üçü erkek biri kız başlıca dört kişinin rol aldığı bir aşk öyküsü 

üzerine oturtulur.

                   Erkelerden biri Batı diğeri Doğu’dur. İkisi arasında gel git yaşayan bir de genç 

kız vardır. Bunların yanında bir de yazarı temsil eden bilgili ve Doğulunun yanında 

olan bir karakter daha vardır.’

                 Fatih Harbiye’de Macit Batılı, Şinasi Doğulu’dur. İkisi arasında kalan genç kız ise Neriman’dır. Yazarı temsil eden karakter de Ferit’tir.‘Batılı karakter alafranga, züppe tipidir. Bunları güçlü kılan yetenekleri, hırslı, atılgan, iradeli, tuttuğunu koparan kişiler olmalarıdır, ama aynı zamanda bencil, 

çıkarcı, yalancı ve sahtedirler. Para, maddi başarı ve hazza dayanan bir ahlak 

anlayışına sahiptirler. Doğulu karakterler Türk İslam uygarlığından gelen manevi 

değerler ve dine dayalı bir ahlak anlayışına sahiptirler.’

Romandaki olaylar ne kadar değişirse değişsin kadın ile erkeğin işlevleri değişmez. 

Bu da kadının seçici oluşu erkeğin de seçenek oluşudur.

Seçenek 1. Doğulu erkek (ruh)

(Seçici) Kadın

Seçenek 2. Batılı erkek (madde)

NERİMAN: Olayın başkahramanlarından biridir. ‘İstanbul tarafında eski bir evde 

para sıkıntısı içinde yaşayan alaturka bir ailenin kızıdır.’ 11 Neriman Darülelhan’da 

müzik eğitimi alan ve ud çalan bir kişidir. Batı kültürü ve ona ait olan şeylere merak 

eden biridir. Batıya merak sarmaya başladığından beri kıyafetleri ve tavırları 

değişmiştir. Öğrenimini Süleymaniye Kız Lisesi’nde yapmıştır. Sinir nöbetleri geçiren 

biridir. İstediği kişiyle arkadaş olabilen, bulunduğu ortama uyum sağlayan biridir.

ŞİNASİ: Olayın başkahramanlarından biridir. Şinasi, Fatih’te oturan, sessiz, terbiyeli, 

haluk ve iyi bir eğitim almış biridir. Şinasi görünüş olarak asil birine benzemektedir. 

Şinasi üstüne başına giyindiğine pek fazla dikkat etmeyen biridir. Konuşmalarında 

daima pasif dövüşüp yani az konuşup karşısındakinin hücum etmesini ve sessiz bir 

müdafaa ile muzaffer olmayı seven biridir. Şinasi müzik aleti olarak kemençeyi çok 

sevmekte ve çok iyi çalmaktadır. Şinasi’de Neriman gibi Darülelhan’da müzik eğitimi 

almaktadır. Kitapta doğuyu temsil eden ve Neriman’a âşık olan kişidir.

FAİZ BEY: Neriman’ın babasıdır. Müzik aleti olarak ney çalmayı sevmektedir. Faiz 

Bey Mesnevi, Rubaiyat gibi eserleri ve Gazali ile Farabi’nin eserlerini okumayı seven 

biridir. Türk kültürüne son derece bağlı tarihe merak eden biridir. Emeklidir. Eskiden 

Üsküdar Maarif Evrak Müdürü’dür. Faiz Bey kızına son derece düşkün ve sessiz biridir.

MACİT: Temiz, bakımlı, giyimine dikkat eden, nazik biridir. Kitapta batıyı temsil eden 

kişidir. Bir süre Darülelhan’da müzik eğitimi almış ve keman çalan biridir. 

Darülelhan’da Neriman’la tanışıp arkadaş olmuşlardır. Neriman’ın Şinasi’den 

uzaklaşmasına yol açan kişidir. Birisine gösterdiği sevgi gerçek sevgi olmayan sevdiğim dediği kişiyle sadece gönül  eğlendirmek için birlikte olan bir kişidir.

GÜLTER: Faiz Bey ve ailesinin uzun yıllardan beri hizmetçiliğini yapan kişidir. Faiz 

Bey’in sözünden dışarı çıkmayan, her dediğini yapan biridir.

FAHRİYE: Neriman’ın ve Şinasi’nin kız arkadaşıdır. Darülelhan’da müzik eğitimi 

alıyordur. Sürekli Neriman’la gezip dolaşan, Neriman’ın kafa dengi biridir.

NEZAHET: Şinasi’nin kız kardeşi aynı zamanda Neriman’ın kız arkadaşıdır. 

Neriman’la birlikte Süleymaniye Kız Lisesi’ne gitmiştir.

FERİT: Şinasi’nin erkek arkadaşıdır. Kitapta yazarı temsil eden karakterdir.

MUAMMER: Ferit’in arkadaşıdır.

NERİMAN’IN DAYISININ KIZLARI: Şişli’de oturuyorlar. Birçok baloya gitmiş ve 

batı kültürüyle yetişmişlerdir.

ÜLVİYE: Neriman’ın kız arkadaşıdır.

NERİMAN’IN BÜYÜK ANNESİ: Becerikli, temiz, tertipli iyi bir ev kadınıdır. Tarih 

okumayı seven, Arapça ve Farsça bilen biridir.

YAŞLI ADAM: Görgülü, sabırlı, dindar, iyi biridir. Solgun bir yüzü ve çukura kaçmış 

nemli, fersiz gözleri vardır. İnsanlar veya bir işle meşgul değildir. Bütün dünya 

insanlarına ve Allah’ a ait umumi fikirleri vardır.Fatih Harbiye İncelemesi Erem YILDIZ

KİŞİLERİN BİRBİRLERİYLE OLAN MÜNASEBETLERİ

6 ay 7 yıl

Neriman, 15 yaşında Süleymaniye kız lisesine yazılır. Burada Nezahat ile tanışır. 

Nezahat Şinasi’nin kız kardeşidir. Mektebe birlikte gidip gelirler. Şinasi kemençe çalar. 

MACİT NERİMAN ŞİNASİ

FAİZ BEY NEZAHAT

             Faiz Bey’de bunu öğrenir ve Şinasi ile tanışmak ister. Şinasi Faiz Bey ile tanıştıktan 

sonra artık sürekli Nerimanlara gidip orada Faiz Bey ile devrin musiki konusu üzerine 

her gece konuşurlar ve tartışırlar. Şinasi sık sık gelip gider artık ailenin bir ferdi 

olmuştur. Faiz Bey onu oğlu gibi sever. Neriman’ın Şinasi ile berberliği bu meşru zemin 

ile başlar. Şinasi Neriman’ı lise çıkışında bekler ve birlikte dolaşırlar. Romanda ikisi 

arasındaki ilişki Neriman tarafından şöyle ifade edilir: ‘Şinasi ile hem iki kardeş hem de 

karı koca gibiydik.’ Nitekim bulundukları mahallede bu birlikteliğe alışmış ve onların er 

geç evleneceklerini düşünüyorlardı. Şinasi doğuyu temsil etmektedir. Doğu kültürü 

içinde yetişmiştir. Türk musikisine düşkündür. Neriman’daki şark kültürünün 

tecessüsüdür.

              Neriman ile Macit arasındaki münasebeti ise romanda şu şekilde anlatılmıştır: 

‘ilkbahar günü Darülelhan alafranga bölümünde keman dersi almaya gelen Macit

arkadaşları vasıtasıyla Neriman ile tanışır. Macit Okulu bıraksa da aralarındaki 

münasebet kopmamış, bir iki defa Beyoğlu’nda gizlice buluşmuşlardır. Macit 

Neriman’daki garbi duyguların vücut bulmuş halidir. Aralarındaki ilişki Neriman’ın

garba ve kültürüne duyduğu ilgiden dolayı gelişme gösterir. Neriman Şinasi ile Macit’i

de karşılaştırır. 

               Ziya Bey Neriman’ın babasıdır ve kızını çok sever onun her istediğini yerine getiri. 

Yine Neriman’daki şark kültürü babasının bu kültürde yetişmiş biri olmasından

kaynaklanır.

               Gülter ile Neriman arasındaki ilişki ise özellikle geçmişi anlatan Gülter’dir. 

Neriman’ın geçmişi hakkında bilgiler verir. Adeta Neriman’ın geçmişi ile bulunduğu 

zaman aralığında bir köprü vazifesi götürür. Neriman’ı uyaran ona bu konuda yardımcı 

olan bir karakterdir

Fahriye Neriman’ın arkadaşıdır. Onunla çok samimidir. Romanda Neriman’a 

yaptığı yanlıştan dolayı haksızlığını dile getiren ve ona bu konuda yardımcı olan biridir. 

Romanda Şinasi ve Neriman ile birlikteyken; Şinasi’nin yanlarından gitmesine 

sinirlenen Neriman’a yaptığın şeyin yanlış olduğunu ve Şinasi’den kopamamasını 

dillendirir.

KAYNAKÇA

ÜNLÜ, Mahir, ÖZCAN, Ömer, 20.Yüzyıl Edebiyatı (Cumhuriyet Kuruluş 

Dönemi 1923–1940), İnkılap Kitapevi, İstanbul, 1988.

KABAKLI, Ahmet, Türk Edebiyatı Cilt–3, Türk Edebiyatı Vakfı Yay., 

İstanbul, 1990.

BAKIRCIOĞLU, N. Ziya, Başlangıçtan Günümüze Türk Romanı, Ötüken

Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 1986.

KUDRET, Cevdet, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman Cilt–2, İnkılap 

Kitapevi, İstanbul, 2009.

OKTAY, Ahmet, Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923–1950, Kültür ve Turizm

Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993.

MORAN, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış–1, İletişim Yayınları

İletişim Yayınları,1–15 Baskı, İstanbul, 1990–2008.