ÇOCUK EDEBİYATI-2 (Children's Literature) KPSS "TÜRKİYE’DE ÇOCUK EDEBİYATI ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR VE TARİHİ SÜREÇ"

NOT: BU BİLGİLER ÇOCUK EDEBİYATI İLE İLGİLİ KAYNAKLAR İNCELENEREK DERLENMİŞTİR. BU BİLGİLERİN TÜM HAK SAHİBİ İLGİLİ KAYNAKLARDIR. DİKKATİNİZE.

KOLAY GELSİN

TÜRKİYE’DE ÇOCUK EDEBİYATI ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR VE TARİHİ SÜREÇ

            Türkiye’de çocuk edebiyatının ortaya çıkması, eğitim konusu ile ilgili çalışmaların başladığı Tanzimat dönemine rastlar. Konu hakkında ciddi çalışmaların başlangıcı ise Cumhuriyetin ilanından sonradır. Türkiye’de çocuk edebiyatının geç ortaya çıktığı bir gerçektir. Gerek İslam dininin kabul edilmesinden önce meydana gelen eserler, gerekse İslam dininin etkisi altında yazılmış eserler içinde Türk toplumunun çocuğa verdiği önemi teyit eden örnekler mevcuttur.

            Bu örneklerden ilki İslamiyet öncesi önemli eser olan Oğuz Kağan Destanı’dır. Destanda önemli olan Oğuzun yiğitliğidir. Aynı durum Manas Destanı’nın kahramanı Manas içinde geçerlidir. Bir diğer örnek Bozkurt Destanıdır. Destanın iki rivayeti vardır. Bu rivayetlerin birinde çocuk önem taşır. Bir boyun düşmanlar tarafından yok edilmesi esnasında bir erkek çocuğunun kurtulması ve bu çocuğa bir kurdun sahip çıkması Türk destanlarının dikkat çekici motiflerindendir. Satuk Buğra Han Destanı’nda Karahanlıların ilk Müslüman hükümdarı Satuk Buğra Han’ın bebekken öldürülmek istendiği ancak annesinin sayesinde kurtulduğu anlatılır.

            “Dede Korkut Hikâyeleri”nde çocuk, çok önemli bir yer tutar. Hikâyelerde kız ya da erkek bütün çocuklar toplumun şartları ve değer yargıları doğrultusunda yetiştirilirler. İçlerinde toplumun değer yargılarına ters düşenler olursa hemen ikaz edilirler.

            İslâmiyet’in etkisi altında yazılan eserlerin bazılarında da çocuğun eğitimi ile ilgili görüşler dile getirilir, çocuklara ve onları yetiştirenlere öğütler verilir. Ancak hemen belirtmek lâzımdır ki içlerinde çocuklara yönelik öğütler olsa da bu eserlerin seslendiği asıl kitle çocuklar değil, büyüklerdir.

            Yusuf Has Hacib’e ait olan Kutadgu Bilig’te çocuk yetiştirmenin büyük bir sorumluluk olduğu, çocuğun taze dimağını bilgi ile donatmak gerektiği vurgulanır. Ayrıca çocuklara da pek çok değer ve davranış telkin edilir.

            Ahlâkî endişe ile çocuğa yönelik mesajların yer aldığı bir başka eser Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınan Divan ü Lugat-it-Türk’tür. Bu kitapta aştal (en son çocuk), ataç (büyüklük taslayan çocuk), anaç-ekeç (sevilen kız çocuğu),ini (küçük kardeş), urı (erkek çocuk) gibi bazı kelimelerin özellikle çocuklar için kullanıldığı belirtilir. Bunun yanında çocuk dilindeki kelimeler, çocuk oyunlarının isimleri, çocuğun uzuvları ile ilgili kelimeler, çocuk için kullanılan bazı ifadeler bol miktardadır. “Dede Korkut Hikâyeleri”nden sonra eski Türk toplumunun çocuğa verdiği büyük önemi gösteren bir başka eser, Divanü Lugat-it-Türk’tür.

            Kûhistan hükümdarı Keykâvus’un oğluna öğüt vermek için yazdığı Kâbusname’de (1082) erkek çocuğun eğitimi üzerinde durulur. Ailenin erkek çocuğun yeteneklerini keşfedip, onu ilgi duyduğu konulara yönlendirmesi gerektiği belirtilir.

            Sâdî’nin kaleme aldığı Gülistan ve Bostan adlı eserlerde de çocuk eğitimi ile ilgili görüşler vardır. Sâdî çocuğun yaratılıştan iyi veya kötü olduğuna inanır. Eğitimle fıtratın değiştirilemeyeceğini düşünür. Bu kitaplar 1928’e kadar okullarımızda Farsça ders kitabı olarak kullanılmışlardır.

            Mevlâna Celaleddin Rumî’nin Mesnevî adlı eserinde eğitime cevap vermeyen çocuğun dayakla yola gelebileceği vurgulanır. Mesnevi’deki bu terbiye anlayışı daha önce sözü edilen Kutadgu Bilig, Kâbusname, Gülistan, Bostan adlı kitaplarda da yer almaktadır. Eski eğitim sistemimizde dayak ile çocuğu terbiye etme yoluna gidilmesinde belki de bu kitaplardaki telkinlerin payı vardır.

            Amasyalı Hüseyinoğlu Ali’nin Tarîku’l-Edeb (Tâcü’l-Edeb) adlı kitabında yukarıdaki eserlerden çok farklı, bugünün eğitim anlayışına yakın bir bakış açısı görülür. Hüseyinoğlu Ali, ailelerin kız çocuklarına daha fazla ilgi göstermelerini ister.

            Yukarıda bahsettiğimiz eserler içinde çocuklara verilen öğütler de bulunmakla birlikte bu eserler yukarıda da vurguladığımız gibi daha ziyade çocuğu yetiştirecek olanlara tavsiyeleri kapsamaktadır. Çocuğa edebiyat vasıtasıyla öğüt verme asıl Divan şiirinde karşımıza çıkar. Divan Edebiyatı’nın önemli şairlerinden Nabi, Hayriye (1701) isimli mesnevîsinde, kendi oğlundan hareketle devrindeki çocuklara ve gençlere seslenir. Nabi gibi oğluna seslenen bir başka Divan şairi, Sünbülzade Vehbi’dir. Nabi’nin Hayriye’sine nazire olarak yazılan Lûtfiyye adlı (1791) mesnevîde de “gençlere yüksek bir gaye, enerjik bir kalkınma yolu ve bir hamle ufku gösterilir.” Her iki eserde de etliye sütlüye karışmadan, kendi çıkarını gözeterek yaşamak ve alçak gönüllü olmak öğütlenir ve bu şekilde yaşayan insan tipi model olarak sunulur. İki mesnevîde de çocuğa öğüt verme amacı güdülmüş olmakla birlikte bu eserler dil ve içerik olarak ne yazıldıkları dönemdeki ne de sonraki dönemlerdeki çocukların okuyup anlayacakları niteliktedirler. Sünbülzade Vehbi’nin Lûtfiyye’nin yanı sıra yine oğlu için yazdığı Tuhfe-i Vehbî (1782) adlı bir çalışması daha mevcuttur. Manzum bir sözlük olan Tuhfe-i Vehbi, medreselerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Klasik Türk Edebiyatı’nda, manzum sözlük yazma geleneği vardır. Manzum sözlüklerin yazılma amaçlarından biri de çocuklara dil öğretmektir. Tuhfe-i Vehbî dışında Tuhfe-i Hüsamî (Hüsamettin Efendi), Tuhfe-i Şâhidî (Konyalı Şahidi İbrahim Dede), Tuhfe-i Lâmi’î (Lâmi’î Çelebi), Manzum Lugat (Fuzûlî Mehmet), Nazm-ı Bedî (Çelebizâde Ali İlmî), Tuhfe-i Asım (Mütercim Asım Efendi) gibi manzum sözlüklerin hedef kitlesi öncelikle çocuktur.

            Yukarıda özetlediğimiz çalışmalar içinde çocuk yer alsa bile hiçbirini ülkemizdeki çocuk edebiyatının başlangıcı sayamayız. Bu eserlerin meydana geldiği dönemler içinde ne “çocuk edebiyatı” kavramı ne de doğrudan doğruya çocuklar için kitap yazma endişesi söz konusudur. Yazının başında da vurgulandığı gibi bizde çocuk edebiyatı Tanzimat Fermanı’nın ilânından sonra başlayan dönemden itibaren yavaş yavaş ortaya çıkar.

            Yapılan ilk çalışmalar eğitim konusunda olur bu aslında çocuk edebiyatının da zeminini hazırlamaktadır. Bu dönemde eğitim ile ciddi olarak ilk ilgilenen padişah, Abdülmecid’dir. 1845 tarihinde yayınladığı bir fermanda eğitim konusunda tedbir almak gerektiğini vurgular. Ancak şunu belirtmek gerekir ki, Tanzimat dönemi aydınlarının hedefi, çocuk eğitimi değil yaygın eğitimdir. Onlar küçük, büyük ayırımı gözetmeden bütün toplumu eğitmeyi amaçlarlar.

            Abdülhamid devrinin Maarif Nazırı Münif Paşa, 1862 tarihinde Mecmua-i Fünûn’da “Ehemmiyet-i Terbiye-i Sıbyan”6 isimli bir makale yayınlar. Bu makale, bizde çocuk eğitimi üzerinde duran ilk ciddi çalışmadır. Çocuğa verilecek eğitimin niçin önemli olduğunu anlatan makale, devri için çarpıcı fikirler içermektedir. Münif Paşa, makalede ebeveynlere ve öğretmenlere seslenir ve çocukların onlardan farklı bir dönemde yaşadıklarını, değişen zamanın ihtiyaçları doğrultusunda eğitim almaları gerektiğini, bu nedenle babadan görme usullerle çocuk yetiştirmenin yanlış olduğunu anlatır.

            Bir başka devlet adamı, Edhem İbrahim Paşa, Terbiye ve Ta‘lim-i Adab ve Nesayihü’l-Etfal (1869) isimli kitabında çocukların öz bakımları, günlük hayatları ve insan ilişkileri hakkında bilgi verir.

            Bu dönemde çocuk terbiyesi ile ilgili düşüncelerini dile getiren bir diğer önemli isim, Sadık Rıfat Paşa’dır. “Terbiyetü’l-Etfal Risalesi” ve “Risale-i Ahlâk”isimli çalışmalarında eğitimin yararlarını anlatır. “Terbiyetü’l-Etfal Risalesi”nde doğrudan doğruya çocuğa seslenen Sadık Rıfat Paşa’nın kullandığı dil, çocuğun anlayabileceği sadeliktedir.

            Namık Kemal, 1872’de yayınladığı “Aile” isimli makalesinde çocuğun ailede eğitilmesini şart koşar.

TANZİMAT DÖNEMİ ÇOCUK EDEBİYATI

ŞİNASİ

Tercüme-i Manzume (çeviri şiir) (1859)

·         Eşek ile Tilki Hikâyesi (fabl)

Müntehâbat-ı Eşar (şiir) (1863)

·         Kara Kuş Yavrusu ile Karga Hikâyesi (fabl)(1859)

·         Arı ile Sivrisinek Hikâyesi

YUSUF KAMİL PAŞA

Fenelon Telemak (çeviri) (1859)

KAYSERİLİ DOKTOR RÜŞTÜ

Nuhbetü’l-Etfal(alfabe kitabı son kısım hikâye ve fabl) (1859) (İlk ciddi çalışma)

VAKÂNÜVİS LÜTFİ

Robenson Crusoe (çeviri hikâye) (1864)

AHMET MİTAD EFENDİ

Hâce-i Evvel (ders kitabı) (1870)

Kıssadan Hisse (hikâye) (1871)

ZİYA PAŞA

Jean Jacques Rousseau Emile (çeviri roman) (1872)

MAHMUT NEDİM

Güliver’in Seyahatnamesi (çeviri hikâye) (1872)

AHMET İHSAN

Gizli Ada ve 80 Günde Devri Âlem (çeviri hikâye) (1880)

ÇAYLAK TEVFİK

Letâif-i Nasreddin (hikâye) (1880)

MEHMET EMİN

Merkez-i Arza Seyahat (çeviri hikâye) (1883)

Beş Haftada Balonla Seyahat (çeviri hikâye) ( 1887)

RECAİZADE MAHMUT EKREM

Naciz (On Çeviriy-i Naçiz) (fabl, hikâye) (1886)

Tefekkür (düşünce şiir düzyazı) (1886)

MUALLİM NACİ

Ömer’in Çocukluğu (hatırat) (1890)

SERVET-İ FUNUN DÖNEMİ EDEBİYATI

TEVFİK FİKRET

Şermin (şiir) (1914)

CENAB ŞAHABETTİN

Tiryaki Sözler (özdeyiş) (1914)

MEHMET RAUF

Define (roman) (1927)

AHMET HİKMET MÜFTÜOĞLU

Çağlayanlar (hikâye) (1922)

CELAL SAHİR

Müntehâb Çocuk Şiirleri (şiir kitabı) (1919)

FAİK ALİ OZANSOY

Elhan-ı Vatan (şiir kitabı, genç şairlere hitap eder) (1915)

ALİ EKREM BOLAYIR

Çocuk Şiirleri (şiir kitabı) (1917)

Şiir Demeti (şiir kitabı) (1915)

FECRİ ÂTİ DÖNEMİ EDEBİYATI

AHMET HAŞİM

Gurabahane-i Laklakan (Leylekler Bakımevi) (anı) (1928)

MÜFİT RATIP

Zeki Çocuk (tiyatro) (1921)

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ ÇOCUK EDEBİYATI

ÖMER SEYFETTİN

Kaşağı, And, Prim Türk Çocuğu, Falaka, Üç Nasihat, İlk Cinayet, Bir Çocuk Aleko, Yalnız Efe, İlk Namaz

ZİYA GÖKALP

Kızıl Elma (hikâye) (1914)

Ala Geyik (hikâye) (1914)

Şahid Harami, Asker Duası, İlahi, Yeşil Boncuk, Küçük Tomris, (hikâye)

Yeni Hayat şiir(1930)

Altın Işık şiir(1927)

Kuğular, Arslan Basat, Deli Dumrul, Küçük Şehzade, Pekmezci Anne, Tembel Ahmet, Küçük Hemşire, Keşiş Ne Gördün, Ülker ile Aydın, Keloğlan (masal)

MEHMET EMİN YURDAKUL

Alil, Baba Bucağı, Anneciğim, Sabah, Sofra Başı, Babacığım, Sürücü, Kibritçi Kız, Çiçekçiğim, Bırak Şu Kuşcağızı, İlk Yara, Çocuklar, Mektepli (şiir)

HALİDE EDİP ADIVAR

Dağa Çıkan Kurt (hikâye) (1922)

Talim ve Terbiye, Herman Harrel Horne çeviri (eğitim kitabı)

REŞAT NURİ GÜNTEKİN

Gamsızın Ölümü (hikâye)

Kızılcık Dalları (ilk telif romanlardan biri)

Acımak (1928), Yaprak Dökümü (1930), Harabelerin Çiçeği(1953), (roman)

Tanrı Misafiri (1927) (hikâye)

Şemsiye Hırsızı(1924), Ümidin Güneşi(1924), Babür Şah’ın Seccadesi(1931), Bir Kır Eğlencesi (1931), Ümit Mektebinde(1931), İstiklal(1933), Vergi Hırsızı(1933) (tiyatro)

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

Kiralık Konak (roman)

Milli Savaş Hikâyeleri (hikâye)

BEŞ HECECİLER ÇOCUK EDEBİYATI

FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL

Bir Demette Beş Çiçek (Mektep Temsili)

YUSUF ZİYA ORTAÇ

Kuş Cıvıltıları (şiir)

ORHAN SEYFİ ORHON

Çocuk Adam (1944) (roman)

Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi (şiir)

YEDİ MEŞALECİLER ÇOCUK EDEBİYATI

SABRİ ESAT SİYAVUŞGİL

Çocuk Dil ve Düşünce (psikoloji) (Jean Piaget çeviri)

Çocukta Hüküm ve Muhakeme (psikoloji) (Jean Piaget çeviri)

Anormal Çocuklar (psikoloji) (A. Binet, Th. Simon çeviri)

ZİYA OSMAN SABA

Çocukluğum (şiir)

Sebil ve Güvercinler(şiir)

GARİP AKIMI ÇOCUK EDEBİYATI

ORHAN VELİ KANIK

La Fontaine hikâyelerinin manzum olarak yazan şairdir. Bu bağlamada önemli şairdir.

Masal, Robenson, Gemilerim, Kurt, Kuşlar Yalan Söyler, Seyahat, (şiir)

OKTAY RIFAT HOROZCU

Karga ile Tilki (şiir)

MELİH CEVDET ANDAY

Düzenli Dünya (şiir)

HİSARCILAR ÇOCUK EDEBİYATI

MEHMET ÇINARLI

Küçük Prenses, Kara Gözlü, Çocuklar, Küçük Kaan, Uçurma Vaktidir (şiir)

İLHAN GEÇER

Yeşil Çağ, Büyüyen Eller (şiir)

MUSTAFA NECATİ KARAER

Gündüz Rüyası (şiir)

Maviciler

Ferit Edgü, Doğa Dostları (şiir)

Atilla İlhan, Mızıkacı Çocuk (şiir)

DERGİLER

DERGİ ADI	Sayı	DERGİ DI	Sayı
1869 Mümeyyiz	49	1913 Talebe Defteri	68
1873 Hazine-i Etfâl	1	1913 Çocuk Duygusu	61
1875 Sadâkat	6	1913 Türk Yavrusu	2
1875 Etfâl	16	1913 Çocuklar Âlemi	10
1875 Ayîne 1876 Arkadaş	41 13	1913 Kırlangıç	3
1880 Tercümân-ı Hakikat	26	1914 Çocuk Bahçesi	21
1880 Aile	3	1914 Çocuk Dostu	13
1880 Bahçe	40	1914 Mini Mini	7
1881 Mecmua-i Nevresidegân	4	1918 Küçükler Gazetesi	8
1881 Çocuklara Arkadaş	12	1918 Hür Çocuk	3
1881 Çocuklara Kıraat	18	1919 Haftalık Çocuk Gazetesi	8
1882 Vasıta-i Terakki	4	1919 Lâne	3
1886 Etfâl	23	1920 Hacıyatmaz	1
1887 Numûne-i Terakki	9	1922 Bizim Mecmua	74
1887 Debistân-ı Hıred	1	1923 Yeni Yol	113
1887 Çocuklara Talim	9	1923 Musavver Çocuk Postası	18
1896 Çocuklara Mahsus Gazete	626	1923 Çıtı Pıtı	4
1897 Çocuklara Rehber	166	1924 Haftalık Resimli Gazetemiz	7
1905 Çocuk Bahçesi	43	1924 Resimli Dünya	21
1909 Musavver Küçük Osmanlı	3	1925 Sevimli Mecmua	13
1910 Mekteblilere Arkada	14	1925 Mektebliler Âlemi	6
1913 Çocuk Dünyası	94	1926 Türk Çocuğu	24
1913 Ciddî Karagöz	3	1926 Çocuk Dünyası	30
1913 Çocuk Yurdu	7	1927 Çocuk Yıldızı	10
1913 Mektebli	19

MEHMET ŞEMSETTİN

Mehmet Şemsettin çocuklara dil kılavuzları hazırladığı gibi Çocuklara Cuma Günü Mektebi adıyla İslâmiyet, terbiye, ilim ve fen konularında bilgi veren dört ciltlik bir yardımcı kitap düzenler. Çocuklar için yazdığı kısa hikâyeleri de Çocukların Gece Eğlencesi’nde toplar. Mehmet Şemsettin gazetenin dışında çocuk için yayınladığı kitaplarda dayandığı şekilde çocuğun anlayabileceği bir dil kullanmaya dikkat etmiş, hikâye ve masal vasıtasıyla çocuklara mesaj verme yoluna gitmiş ve çocuğa okuma alışkanlığı kazandırmaya çalışmıştır.

İBRAHİM ALÂADDİN GÖVSA

1908 tarihinde II. Meşrutiyet ilân edilir. Geleceğin büyüklerini yetiştirmek, önceki devirden çok daha fazla önem kazanır.1911’de İbrahim Alâaddin Gövsa Çocuk Şiirleri ile çocuklar için ilk kez şiir kitabı yayınlar.

İbrahim Alâaddin Gövsa’nın “Anne Sevgisi”, “Horoz ile İnci”, “Çiftçinin Nasihatı”, “Bahar”, “Kelebek”, “Tilkinin Vaadi” gibi şiirleri bugün de kullanılabilecek güzel örneklerdir.

ALİ ULVİ ELÖVE

Ali Ulvi’nin Çocuklarımıza Neşideler’i (1912) (şiir)

MEHMET FUAT KÖPRÜLÜ

Mektep Şiirleri (şiir) (1918)

AKA GÜNDÜZ

Türkçülük akımının değerlerini heyecanlı bir tonla işleyen ve çok sayıda kitabı bulunan Aka Gündüz’ün de okuyucu kitlesi arasında çocuklar vardır. Özellikle Cumhuriyet’in ilânından sonra hikâye, şiir ve tiyatro türleri ile çocuğa seslenen Aka Gündüz, hem yeni yönetimi, Atatürk ilke ve inkılâplarını benimsetmeye çalışır hem de devrin ihtiyaç duyduğu millî bilince sahip-vatanını seven ve ülkesine hizmete hazır idealist tipleri, çocuğa örnek olarak verir.

Beyaz Kahraman(1932), Köy Muallimi (1932), Yılmazlar’ın İkizler (1932), Gazi Çocukları İçin (1933) (hikâye)

M. KEMAL KÜÇÜK

Cumhuriyet’in ilanından sonra, M. Kemal Küçük’ün kaleme aldığı Çocuklara İlk Tiyatro Dersi adlı oyun, sahnelenen ilk çocuk oyunudur. Seçilen oyunun adından da anlaşılacağı gibi, çocuk tiyatrosu çalışmaları belli bir görüşe dayandırılmış, küçük seyircilere, yaşamlarında ilk kez tiyatroya gelecek olan çocuklara, tiyatronun ne olduğu, tiyatroda nasıl davranılması gerektiğini açıklayan ve öğreten bir oyunla işe başlanmıştır.

Cumhuriyet’in ilânından sonra çocuk edebiyatına giren eserlerin sayısında büyük artış görülür.

ABDULLAH ZİYA KOZANOĞLU

Onun özellikle Kızıltuğ (1923) adlı romanı hareket unsurunun fazlalığından dolayı macera çağındaki çocukların beğenisini kazanmıştır.

M. ZEKERİYA SERTEL

            Sevimli Mecmua(1925)adlı bir çocuk dergisi yayınlar. Bu dergi çocuklar için yapılan süreli yayınlar içinde özel bir yere sahiptir. Sevimli Mecmua çocuk dergilerinin kalıplaşmış içeriğinde değişiklik yapar. Resimli bilmece-bulmaca, sadece resme dayanan hikâye, biyografi, çocuğun boyayabileceği resim, fotoğraf, karikatür ve ucuz malzemelerle çocuğun kendisinin yapabileceği oyuncakların anlatıldığı yeni köşelere yer verir.

DOĞAN KARDEŞ DERGİSİ

            Ülkemizde çıkan en önemli çocuk dergisi ise Doğan Kardeş’tir. 1945–1978 arasında yayınlanan Doğan Kardeş en uzun süreli ve kaliteli çocuk dergisidir ve nesilleri eğitmiştir. Vedat Nedim Tör’ün yönettiği dergi çocuklara edebi zevk vermenin yanı sıra sanat alanında yetenekli çocukları keşfetmiş olmasıyla da önemlidir. Dünya çapında tanınmış müzisyenlerimiz İdil Biret ve Suna Kan’ı çocukken keşfeden bu dergidir.1970’lerde Doğan Kardeş’in içeriği değişir, çizgili romana dönüşür. Bu derginin bıraktığı boşluğu1977’de Ülkü Tamer’in yönetiminde yayınlanan Milliyet Çocuk doldurur. Milliyet Çocuk Dergisi, 1990 yılına kadar yayınlanmaya devam etmiştir.

            Bunların dışında ücretli veya ücretsiz (çeşitli bankaların çıkardığı veya gazetelerin hediye olarak verdiği) çok sayıda çocuk dergisi yayınlanmış veya yayınlanmaya devam etmektedir: Kumbara Çocuk, Başak Çocuk, Pamuk Çocuk, Uçan Balon, Şeker Çocuk, Çekirge, Emlâk Çocuk, Vakıf Çocuk, Gül Çocuk, Can Kardeş, Diyanet Çocuk Dergisi, Bando, Türkiye Çocuk, Kırmızı Fare, Elma Şekeri, Tercüman Çocuk, Hürriyet Çocuk, Mavi kuş, Zaman Çocuk...

MAHMUT YESARİ

Mahmut Yasarı’nın “yurdumun çocuklarına” ithafıyla yayınladığı Bağrıyanık Ömer (1930) ilk çocuk romanlarındandır. Romanda boşanan anne ve babası başkalarıyla evlenerek yeni düzen kurmuş olan Ömer adlı çocuğun içler acısı hikâyesi anlatılır. Anne de, baba da onunla doğru dürüst ilgilenmeyince Ömer çareyi intiharda bulur. Dili anlaşılır olsa da içerik açısından çocukları zedeleyip kafalarını karıştırabilecek olan bu kitap çocukluk çağında okunması sakınca yaratacak niteliktedir.

Muallim Cemal’in Küçük Durmuş ile Nimet Rakım Çalapala’nın 87 Oğuz adlı romanlarıdır. Yazarın “mektepliler romanı” olarak takdim ettiği Küçük Durmuş’ta merhamet temi işlenmiştir. Dilinin ağırlığı dolayısıyla bugünün çocuklarına hitap eden bir eser değildir. 87Oğuz’un kapağında “millî çocuk romanı” ifadesi yer almaktadır. Önceki romandaki acı duygusunun aksine bu romana neşe hâkimdir. Okuldaki arkadaş ilişkileri işlenir.

CUMHURİYET SONRASI

Cumhuriyet Sonrası Çeviri Çocuk Kitapları

Cumhuriyetten önce olduğu gibi cumhuriyetten sonra da çocuk edebiyatımızın gelişiminde çevirilerin önemli bir yeri vardır. Bu dönemde de özellikle edebiyat dünyasının önde gelen isimleri tarafından klâsik yazar ve eserlerin çevrilmesine devam edilmiştir. Söz gelişi Orhan Veli Kanık, Sabahattin Eyüboğlu ve Nazım Hikmet La Fontaine'den çeviri yapmışlardır. Cumhuriyet sonrası Robinson çevirilerinden bazıları da Kemalettin Şükrü (Robenson Crusoe–1932), Necdet Rüştü Efe (Robenson Crusoe–1938), Yaşar Nabi Nayır (Issız Adada 28 Yıl adıyla–1942) tarafından yapılmıştır. Bir diğer klâsik Güliver'in Seyahatnamesi önce kısaltılarak Cüceler Memleketinde (1927) adıyla basılmış, ayrıca 1935'te Cüceler ve Devler Memleketinde: Güliver'in Seyahatleri adıyla Ercüment Ekrem Talu tarafından dilimize kazandırılmıştır.

Türk edebiyatında en çok sevilen ve kitapları en çok çevrilerek basılan romancı Jules Verne olmuştur. Bu tespit hem cumhuriyet öncesi hem de cumhuriyet sonrası için geçerlidir. Yalnız Eski Harfli Türkçe Basma Eserler Bibliyografyası CD’sinde Jules Verne'in 34 romanının toplam 50 baskı yaptığı görülürken M. Sabri Koz’un yaptığı araştırmada 28 romanının toplam 32 baskı yaptığı dikkati çekmektedir. Benzer bir durumla yeni harflerle yapılan çeviriler hakkındaki araştırmalarda da karşılaşıyoruz. Metis Çeviri'nin üstelik 1991'de yayınladığı "Çeviri Çocuk Edebiyatı Kaynakçası-I" ve "Çeviri Çocuk Edebiyatı Kaynakçası II"den anlaşıldığı üzere sadece1960–1990 yılları arasında Jules Verne romanları 141 baskı yapmışken, M. Sabri Koz 1930–1986 arasında yapılan Jules Verne baskılarının toplam sayısını 87 olarak vermektedir.16 Bu da Türk çocuk edebiyatı tarihinin yazımında, uzun soluklu ve çok titiz çalışmalara ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Burada 1940'lı yıllarda yaşanan iki çeviri hadisesinden de kısaca bahsetmek gerekir. Bunlardan birincisi Çocuk Esirgeme Kurumu'nun 1943'te çoğu çeviri olan100'e yakın kitabı bastırıp dağıtması, ikincisi ise Hasan Ali Yücel'in Millî Eğitim Bakanlığı yıllarında çevrilen batı klâsikleri içinde çocuk edebiyatı kitaplarının da yer almasıdır.

Cumhuriyet dönemi çok yoğun olmasa da önemli çeviri faaliyetlerinin gerçekleştirildiği bir dönem olmuştur. Her ne kadar bu dönemde özellikle hangi yıllarda hangi yabancı kitapların çevrilip yayınlandığına dair elimizde derli toplu ve eksiksiz bir bibliyografya bulunmamakla birlikte bu yönde bazı çalışmalar yapılmamış da değildir. Söz gelişi Metis Çeviri dergisinin 1991 bahar ve yaz sayılarında Türkiye'de 60'lı,70'li ve 80'li yıllarda hangi yazarın hangi eserinin kaç defa basıldığına dair bir bibliyografya çalışması yayınlanmıştır. Bu çalışmaya göre 60'lardan 90'lara Türkiye’den çok yayınlanan çeviri eserler içinde masal ve fabl türünde Grimm Kardeşler(66 baskı), Andersen (62 baskı), La Fontaine (37 baskı) ve Aisopos (13 baskı) gelmektedir. Roman türünde ise birinciliği 141 baskıyla Jules Verne almaktadır. Onu farklı sayıdaki baskılarla diğer romancı ve hikâyeciler takip etmektedir. Bu isimlere bakıldığında hemen hepsinin çocuk klâsikleri arasına girmiş eserler olduğu görülür: Alis Harikalar Diyarında, Cervantes, Pinokyo, Robinson Crusoe, David Kopperfield, Oliver Twist, Heidi, Define Adası, Tom Amcanın Kulübesi, Güliver'in Seyahatleri, Polyanna, Küçük Prens ve Jules Verne'in birçok romanı.

Cumhuriyet Sonrası Telif Çocuk Kitapları

Cumhuriyetten sonra, özellikle yeni harflerin kabulünün ardından çeşitli yayınevlerinin çocuk kitabı yayınlamaya özen gösterdiği bellidir, ancak Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren çocuk edebiyatı üzerinde pek fazla tartışma görülmez. Diğer taraftan çocuklara yönelik masal, şiir, hikâye-roman türü yayınlarda önemli bir artış gözlenir. Bu artış bilhassa 1930 sonrasına tekabül eder:

Masal:

Cahit Zarifoğlu (Serçekuş–1988; Katıraslan–1988; Ağaçkakanlar–1989; Motorlu Kuş–1989; Yürekdede İle Padişah–1989), Naki Tezel (İstanbul Masalları–1938; Çocuk Masalları–1943; Türk Masalları–1971), Tahir Alangu (Billur Köşk–1961; Keloğlan Masalları–1967), Eflatun Cem Güney (En Güzel Türk Masalları–1948; Bir Varmış Bir Yokmuş–1956; Evvel Zaman İçinde–1957; Dede Korkut Masalları–1958;Gökten Üç Elma Düştü–1960; Az Gittik Uz Gittik–1961), Cahit Uçuk (Türk Çocuğuna Masallar–1946; Ateş Gözlü Dev–1946; Kurnaz Tilki–1946; Herte Merte Pitte–1990; Şahnazar–1990), Oğuz Tansel (Altı Kardeşler–1959; Yedi Devler–1960; Üç Kızlar–1963; Mavi Gelin–1966; Allı İle Fırfırı–1976), Hasan Latif Sarı yüce (Keloğlan Masalları–1980; Gökten Üç Elma Düştü–1991; Anadolu Masalları–1993), Mehmet Başaran (Boyalı Irmak–1975; Yağmur Gelini–1975; Armutlu Tarla–1979), Aytül Akal (Geceyi Sevmeyen Çocuk–1991; Canı Sıkılan Çocuk–1993; Kardeş İsteyen Çocuk–1993), Elvan Pektaş Deniz (Guguklu Saat–1988; Yağmur Ormanı–1988), Mevlâna İdris Zengin (Çınçınlı Masal Sokağı–1991; Kirpiler Şapka Giymez–1991; Uçan Eşek–1991), Ahmethan Yılmaz (Karanfilli Dev Amca–1991; Kardan Adam Ağladı–1991), Mustafa Ruhi Şirin (Kar Altında Bir Kelebek–1988; Guguklu Saatin Kumrusu–1989; Kuş Ağacı–1991) adlı çalışmalar ön plâna çıkan masal kitaplarıdır. Bunlara ek olarak şu masal yazarlarını ve kitaplarını da sayabiliriz: İbrahim Zeki Burdurlu (Nar Güzeli–1963; Güllü Padişah–1963; Mavi Pullu Balık–1964; Ömürsün Nasreddin Hoca–1965), Orhan Şaik Gökyay (Bugünkü Dille Dede Korkut Masalları–1939), Eflatun Cem Güney (Dertli Kaval–1945; Karayılan ve Karagülmez–1946;Zümrütü Anka–1948; Açıl Sofram Açıl–1949; Âşık Garip–1950; Akıl Kutusu–1953),Ahmet Uysal (Keloğlanın Diliyle–1977), İsmail Sivri (Masallar–1977), Ahmet Kahraman(Yediden Yetmişe Masallar–1977), Nihat Behram (Göğsü Kınalı Serçe–1976),Yaşar Kemal (Filler Sultanı İle Kırmızı Sakallı Topal Karınca–1977), Erol Toy (Altın Saray–1977), Ülkü Tamer (Şeytanın Altınları–1976), Dinçer Sümer (Aklımda Kalan Masallar–1993), Erhan Banar (Şahmeran Öyküsü–1991), Ayşe Kilimci (Dikenci Karga–1991; Çöp Kraliçe–1990), Tarık Dursun Kakınç (Lafonten Masalları–1994; Bir Küçük Adam Varmış–1994; Yaramaz Kuzu–1994; Ezop Masalları–1992; Horoz İle İnci–1995), Hüseyin Yurttaş (Astronot Çekirge–1994), M. Ruhi Şirin (Her Çocuğun Bir Yıldızı Var–1992).

Hikâye ve Roman:

Abdullah Ziya Kozanoğlu (Kızıltuğ-1923; Atlı Han-1924; Türk Korsanları-1926;Gültekin-1928), Mahmut Yesari (Bağrı yanık Ömer-1930), Reşat Nuri Güntekin (Kızılcık Dalları-1932), N. Rakım Çalapala (87 Oğuz-1933), Huriye Öniz (Köprüaltı Çocukları-1936), İ. Fahrettin Sertelli (Tahtları Deviren Çocuk-1937), Cahit Uçuk(Türk İkizleri-1937), Gülten Dayıoğlu (Kırmızı Bisiklet-1964; Fadiş-1971; Dört Kardeştiler-1971; Suna'nın Serçeleri-1974; Yurdumu Özledim-1977; Ben Büyüyünce-1979; Leylek Karda Kaldı-1979; Dünya Çocukların Olsa-1981; Şenlik Günü-1983; Kır Gezisi-1983; Akıllı Pireler-1983; Sıcak Ekmek-1984; Işın Çağı Çocukları-1984; Ölümsüz Ece-1985; Geriye Dönenler-1986; Uçan Motor-1988; Küskün Ayıcık-1989; Pargat Dağı'nın Esrarı-1989; Yeşil Kiraz-1998), Talip Apaydın (Toprağa Basınca-1964; Dağdaki Kaynak-1975; Elif Kızın Elleri-1981), Kemal Bilbaşar(Yonca Kız-1971; Kurbağa Çiftliği-1976), İbrahim Örs (Cambazlar Kralı-1975; Almanya Öyküleri-1975), Mükerrem Kamil Su(Mutluluk-1972; Olaylar Gemisi-1973), Aziz Nesin (Uyuşana Tosunum-1971), Rıfat Ilgaz (Hababam Sınıfı-1964, Küçük Çekmece Okyanusu-1979, Cankurtaran Yılmaz-1983), Mehmet Şeyda (Bir Gün Büyüyeceksin-1966; Şeytan Çekiçleri-1971; Ölümsüz Dostluk-1978; Çikolata-1976,Düşleme Oyunu-1979), Kemalettin Tuğcu (Saadet Borcu-1943; Hissiz Adam-1943;Uçurum-1945; Küçük Sevgili-1946; Taş Yürek-1947; Sokak Çocuğu-1955; Düşkün Çocuk-1957; Küçük Mirasyedi-1969; Sokak Köpeği-1975; Dağdaki Yabancı-1976;Şeytan Çocuk-1976), Mümtaz Zeki Taşkın (Çitlembik Kız-1981; Çocuklara Kahramanlık Öyküleri-1977; Balık Çocuk-1973; Ördek Ömer-1976), Muzaffer İzgü (Yumurtadan Çıkan Öğretmen-1991; Küçük Arı, Büyük Arı-1993; Can Dayım-1994;Ekmek Parası-1993; Anneannem Askere Gidiyor-1994; Hokus Pokus-1995; Uzay Dolmuşu Kalkıyor-1996), Ayla Kutlu (Merhaba Sevgi-1991; Yıldız Yavrusu Behram'ın Dünya Serüvenleri-1994), Tarık Dursun Kakınç (Otobüsüm Kalkıyor-1993;İyilikçi Tilki-1994), Ayşe Kilimci (Benim Adım Çocuk-1993), Sulhi Dölek (Yeşil Bayır-1991; Arkadaşım Dede-1992), Hüseyin Yurttaş (Çamlı Kuledeki Giz-1995;Uzaylılar Gelince-1995; Cüceler Gezegeni-1994).Bunlara ek olarak Nihal Atsız (Bozkurtların Ölümü-1946; Bozkurtlar Diriliyor-1949), Fakir Baykurt (Sakarca-1976) ve bütün eserlerini burada saymaya imkan olmayan Abdullah Ziya Kozanoğlu'nun, Cahit Uçuk'un, Cahit Zarifoğlu'nun ve Kemalettin Tuğcu'nun hikâye ve romanları dikkate alınmalıdır.Tabiî bu arada hepsi cumhuriyet öncesi yazılmış olmasına rağmen cumhuriyet sonrasında en çok basılan ve okunan hikâye yazarımız Ömer Seyfettin'in hikâye kitaplarını da unutmamak gerekir. Zira Ömer Seyfettin'in hikâyeleri bundan sonra da Türk edebiyatının çocuklar tarafından en çok okunan klâsikleri olma özelliğini sürdüreceğe benzemektedir.

Şiir:

Orhan Veli, (Nasreddin Hoca–1949), Yusuf Ziya Ortaç (Kuş Cıvıltıları–1938; Sizin İçin–1938), Faruk Nafiz Çamlıbel (Akıncı Türküleri–1938), M. Necati Öngay (Sonbahar–1962; Sevgi Bahçesi–1963; Çocuk Şiirleri–1942), Mümtaz Zeki Taşkın (Çocuklarımıza Resimli Şiirler–1959), Ceyhun Atuf Kansu (Bir Çocuk Bahçesinde–1941; Çocuklar Gemisi–1946), Yalvaç Ural (Müzik Satan Çocuklar–1979; Kulağımdaki Küçük Çan–1979), Ülkü Tamer (Virgül'ün Başından Geçenler–1965; Masal Şiirler–1981), Abdülkadir Budak (Bir Gül Çocuk–1981), Abdülkadir Bulut (Kahveci Güzeli–1981), Mustafa Ruhi Şirin (Gökyüzü Çiçekleri–1983; Çocuk Kalbimdeki Kuş–1990) Cahit Zarifoğlu (Gülücük–1988), Mevlâna İdris Zengin (Kuş Renkli Çocukluğum–1990), Ali Akbaş (Kuş Sofrası–1991), Hasan Demir (Kuşlarla Büyümek–1999), Ahmet Efe (Işığın Yüreği–1999), Gökhan Akçiçek (Bulutlar Örtmese Güneşi–1992; Bülbül Deresi Şiirleri–2001; Çocuklara Ölüm Yakışmaz–2001). Bunlara ek olarak edebiyatımızın en çok çocuk şiiri yazmış şairi ve onun çocuk şiiri kitapları gelir. Fazıl Hüsnü Dağlarca hayatının yaklaşık otuz yılını çocuk şiirlerine vermiştir ve bugün 20'den fazla çocuk şiir kitabı bulunmaktadır: (Çocuk ve Allah–1957; Kuş Ayak: Açıl Susam Açıl–1967; Kuş Ayak: Boyalı Ses–1971; Arka Üstü–1974; Yeryüzü Çocukları–1974; Balina ile Mandalina–1977; Yazıları Seven Ayı–1978; Göz Masalı–1979; Yaramaz Sözcükler–1979; Şeker Yiyen Resimler–1980; Güneşi Doğduran–1981; İlkokul 2'deki/Kanatlarda–1981; Bitkiler Okulu–1995; Dolar Biriktiren Çocuk–1995; Oyun Okulu–1998; Kaçan Uykular Ülkesi–1981; Cinoğlan–1981; Hin ile Hincik–1981; Okulumuz l' deki–1999; Okulumuz 3’teki–1999; Cıncık–2000; Cin ile Cıncık–2000). Yukarıda adları ve şiir kitapları sıralanan şairlere şunları da eklemekte yarar vardır: İbrahim Zeki Burdurlu (Keloğlan–1949; Basık Tavan–1950; Atatürk’üm–1959;Köroğlu Destanı–1965), Şükrü Enis Regü (Elma Ağacı–1971), İsmail Uyaroğlu (Çocuk ve Şiir–1972; Gül Sağnağı–1976), Ahmet Uysal (Kuş Gölünde Günler–1993), Süreyya Berfe (Çocukça–1983).

Cumhuriyet öncesinde doğup cumhuriyet yıllarında eser veren şair ve yazarlara ek olarak, bugünün yaşayan genç ve yaşlı edebiyatçılarından yukarıda ismi geçmeyen daha birçok isim çocuklar için şiir, masal, hikâye ve roman yazmaya devam etmektedir. Yukarıda adları ve eserleri zikredilmeyen, ancak çocuk edebiyatı türlerine giren eserleri olan daha birçok yazar ve şairimizin olduğu muhakkaktır. Bu tür kısa soluklu çalışmalar bütün yazar ve şairlerimizin ve eserlerinin adlarını vermeye müsait değildir. Bu da bize ayrıntılı bir Türk Çocuk Edebiyatı Tarihi'nin yazılması gerekliliğini bir kez daha hatırlatmaktadır.

Cumhuriyet Sonrası Süreli Çocuk Yayınları

Cumhuriyet sonrası yeni harflerle basılan çocuk dergilerinin belli başlıcaları şunlardır: Ateş (1930), Çocuk Sesi (1932), Afacan (1934), Yavrutürk (1936), Gelincik(1936), Çocuk Gazetesi (1938), Binbir Roman (1939), Çocuk Romanları (1941), Çocuk Gözü (1945), Şen Çocuk (1945), Doğan Kardeş (1945), Karınca (1952), Çocuk Haftası Yıllığı (1959). Bunlara ek olarak daha çok gazeteler, bankalar ve çeşitli kurumların çıkardığı dergiler de hatırı sayılar bir yekûn tutmaktadır: Milliyet Kardeş, Tercüman Çocuk, Türkiye Çocuk, Zaman Çocuk, Hürriyet Çocuk, Diyanet Çocuk, Çekirge, Şeker Çocuk, Vakıf Çocuk, Pamuk Çocuk, Uçan Çocuk, Çocuk ve Yuva, Elma Şekeri, Yeni Can Kardeş, Kandil Çocuk, Çocuğa Selâm, Kumbara, Başak Çocuk, Başaralım. Ayrıca bunlara 1970'li yıllarda Yeşilay'ın çıkardığı ve çocuk edebiyatının gelişmesinde önemli bir yeri olan Mavi Kırlangıç ile Mavi Kuş, Kırmızı Bisiklet, Kervan adlı dergileri ve son zamanlarda yayın yapmaya devam eden Miço, Kırmızı Fare, Ebe Sobe, Salıncak'ı da edebiyata yer veren çocuk dergileri arasına katabiliriz.

ÇOCUK EDEBİYATINDA İLKLER

·         İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak / 1859

·         Edebiyatımızda çocuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi'nin Hayriye'si ve Sümbülzade Vehbi'nin Lütfiye'sidir.

·         İlk çocuk dergisi mümeyyizdir.(1869)

·         Türk Edebiyatı'nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz'dir.

·         Türk Edebiyatı'nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır.

·         Türk Edebiyatı'nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları'dır.

·         İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu'dur.(1953)

·         Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir.(1943)

·         Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim'dir.

·         İlk çocuk şiirlerini yazan Tevfik Fikret / Şermin

·         İlk Çocuk Romanı: Mahmut Yesari / Bağrı Yanık Ömer

·         İlk Çocuk Şiir Kitabı İbrahim Alaattin Gövsa / Çocuk Şiirleri

·         İlk Çocuk Tiyatromuz: M. Kemal Küçük / Çocuklara Tiyatro Dersi – Gülmeyen Çocuk

·         İlk alfabe kitabı Nuhbetü'l Etfal / Kayserili Dr. Rüştü

·         İlk Resimli çocuk kitabı/ Kirpi Masalı

·         Kahramanı çocuk olan ilk roman Küçük Paşa/ Ebûbekir Hazım Tepeyran

·         Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâye yazarı/ Ömer Seyfettin

·         Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan’ın Müsameratname’dir.(1872)

       Çocuk edebiyatı ilk çocuk şiirleri antolojisi Burhan Uğur Müntehab Çocuk Şiirleri (2017)

KAYNAKÇA

Kitap

Alangu, Tahir, Çocuk Kitapları Üstüne, İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayi A.Ş.

Basımevi, 1965.

Alpay, Meral ve Robert Anhegger, Çocuk Edebiyatı ve Çocuk Kitapları, İstanbul: Cem Yayınevi,1975.

Alpöge, Gülçin, Çocuk ve Dil, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1991.

Alpöge, Gülçin, Günümüz Çocuk Kitaplarında Çocuk İmgesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi (ÇOKAUM) Yayınları, 1997.

Alsaç, Üstün, Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul, İletişim Yayınları,1994.

Ateş, Kemal, Gülten Dayıoğlu’nun Çocuk Romanları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,2000.

Baykurt, Fakir, Çocuk Edebiyatı -Bildirge-, Ankara: Halkevleri Basımevi, 1977.

Boratav, Pertev Naili, Masal, İstanbul: Gökyüzü Yayınları, 1987.

Ciravoğlu, Ömer, Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Esin Yayınları, 1997.

Nas, Recep, Metinlerle İlk okuma-Yazma Öğretimi, Bursa: Ezgi Kitabevi, 2001.

Nas, Recep, Örneklerle Çocuk Edebiyatı, Bursa: Ezgi Kitabevi, 2002.

Neydim, Necdet, Çocuk ve Edebiyat Çocukluğun Kısa Tarihi ve Edebiyatta Çocuk Figürleri, İstanbul: Bu Yayınevi, 1998.

Neydim, Necdet, Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Bu Yayınevi, 2003.

Neydim, Necdet, 80 Sonrası Paradigma Değişimi Açısından Çeviri Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Bu Yayınevi, 2003.

Yalçın, Alemdar ve Aytaş Gıyasettin, Çocuk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.

Zengin Nesrin ve Ahmet Yaşar Zengin, Çocuk Edebiyatı, Ankara: Bizim Büro Basımevi,2002.

Makale

Acaroğlu, M. Türker, “Çocuk Edebiyatı Meselesi”, Türk Dili, Ocak 1954, c. III, syf. 28, s.

207–210.

Acaroğlu, M. Türker, “Çocuklar İçin Süreli Yayınlar”, Türk Dili, Eylül 1970, c. XXII, syf. 228,s. 459–462.

Acaroğlu, M. Türker, “Çocuk Edebiyatımızın Tarihçesi”, Türk Dili, Aralık 1970, c. XXIII, no.231, s. 242–244.

Adalı, Oya, “Türk Çocuk Edebiyatı Üzerine Gözlemler”, Milliyet Sanat Dergisi, 15 Nisan

1993, syf. 310.

Adıgüzel, H. Ömer, “Aytül Akal’ın Çocuk Kitaplarına İç ve Dış Yapı Açısından Bakış”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Temmuz 2001, c. XXXII, syf. 1–2, s. 139–144.

Ağabegüm, Ayla ve Belkıs Kabaklı, “Erol Toy’un Çocuk Kitapları Üzerine Düşünceler”,

Türk Edebiyatı, Ocak 1983, syf. 111, s. 35–36.

Akın, Âdem, “Münif Efendi’nin ‘Ehemmiyet-i Terbiye-i Sıbyan’ Adlı Makalesi Hakkında

Bir Çalışma”, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 1989, c. V, syf. 14, s. 517–547.

Akın, Gülten, “Çocuk Yazını; Sevdalı Bulut; Nazım Hikmet; Forsa’dan Ömer Seyfettin’e

Küçük Bir Yolculuk”, Türk Dili, Haziran 1976, c. XXXIII, syf. 297, s. 484–486.

Akın, Gülten, “Aziz Nesin ile Çocuklar”, “Kumdan Betona”, “Yağmur Gelini”, Türk Dili,

Ekim 1976, syf. 301, s. 533–534.

Aksakal, Ali, “Okul Kütüphanelerimiz ve Bir Anketin Düşündürdükleri”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 1983, c. XXXII, syf. 3, s. 108–115.

Aksakal, Ali, “Edebiyat Sosyolojisi ve Çocuk Edebiyatı”, Türk Dili, Ekim 1998, syf. 562, s.341–343.

Akyol, Hayati, “Hikâye Haritası Yöntemiyle Metin Öğretimi”, Milli Eğitim Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran 1999, syf. 142.

© 2015  Powered by Erem