TEOG-I KONULARI TÜRKÇE-I DEYİMLER VE ATASÖZLERİ

 SİZE DAHA KALİTELİ İÇERİK SUNMA ADINA BLOG'DA YAYINLANAN REKLAMLARI TIKLAYARAK DESTEK VEREBİLİRSİNİZ...

SAYGILAR...

DEYİMLER – ATASÖZLERİ-ÖZDEYİŞ

DEYİMLER

• En az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz ya da sözcük gruplarına deyim denir.

Pabucu dama atılmak. 

Uçan kuştan medet ummak .

Ağzından bal akmak.

•          Mecaz anlamlı sözlerdir.

Göze girmek.

•          Deyimlerin çoğu kip eki alarak ya da şahıs eki alarak çekimlenebilir.

Burun kıvırdı.

Burun kıvıracak.

Burun kıvırmış.

Damlaya damlaya göl olursa. (Atasözü)

Saklarsan samanı gelir zamanı(Atasözü)

•          Deyimler kalıplaşmış söz öbekleridir.

                        başına çorap örmek – başına patik örmek

armut piş, ağzıma düş – elma piş, ağzıma düş

baklayı ağzından çıkarmak – mısırı ağzından çıkarmak

•         Gerçek anlamıyla kullanılan deyimler azdır.

            Kimi kimsesi olmadığını söyledi.

•          İki sözcükten oluşmuş deyimler olduğu gibi az da olsa cümle şeklinde olan deyimlerde vardır.

                        Çoğu gitti, azı kaldı.

                        Dostlar alışverişte görsün.

                        Ne şiş yansın, ne kebap.

•          Deyimler, kullanıldıkları cümlenin anlamına uygun olmalıdır.

                       Öylesine sinirlenmişti ki yüreği yerinden oynamıştı.

                                                                kan beynine sıçramıştı.

•         Deyimler ders vermek amacıyla söylenmiş sözler değildir, sadece içinde bulunulan durumu ifade ederler.

                      Ayıkla pirincin taşını.

                      Eli ağır olmak.

ATASÖZLERİ

• ·         Kalıplaşmış sözlerdir. (Kip eki, şahıs kişi eki alamaz)
• ·         Anonimdir söyleyeni belli değildir.
• ·         Atasözlerini oluşturan  sözcüklerin yerine başka sözcükler yazılmaz.

                                Acı patlıcanı kırağı çalmaz. – Acı biber kırağı çalmaz.

Kötü durumda olan bir kimseyi, ortaya çıkacak yeni kötü durumlar etkilemez; pek çok zorluğa katlanabilir; çünkü o, böylesi kötü durumlara alışmıştır. Ayrıca, işe yaramayacak hâle gelmiş kimseler de, tutar bir yanları olmadığı için felâketlerden çekinmezler.

                                Ak akçe kara gün içindir. – Akçe akçe beyaz gün içindir.

                                Atılan ok geri dönmez. – Atılan kurşun geri dönmez.

                                Lafla zeytin gemisi yürümez. (Peynir)

• ·         Gerçek anlamların dışında mecaz anlam da taşır.

                                 Damlaya damlaya göl olur.

                                 Sakla samanı gelir zamanı.

                                 Çivi çıkar ama yeri kalır.

• Sınavlarda aşağıdakilerin hangisinde benzetmeli bir anlatım, mecazlı bir söyleyiş ya da mecaz anlam vardır. derse bu ve buna benzer atasözlere bakacağız.

                     Başa gelmeyince bilinmez.

                     Deveden büyük fil var.

                     Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu.

• ·         Atasözleri öğüt verir.
• ·         Atasözleri şahıs eki ve kip eki alıp çekimlenemez. Aldığı ekler değiştirilemez.

                                Damlaya damlaya göl oldu.

                                Sakladın zamanı geldi zamanı.

ÖZDEYİŞ (Özlü Sözler, Vecize)

• ·         Söyleyeni bellidir. Anonim değildir.

                           Düşünüyorum o zaman varım. (Descartes)

                           Adalet evrenin ruhudur. (Ömer Hayyam)

                           Aklın ve ilmin üç büyük düşmanı vardır: Kötülük, bilgisizlik ve tembellik. (Haeckel)

                           Aklın üç ilkesi , iyi düşünmek , iyi söylemek , iyi yapmaktır. (Demokrit) 

                           Ben sporcunun zeki, çevik ve ahlaklısını severim. (K.Atatürk)