TEOG-I KONULARI TÜRKÇE-I EDEBİ TÜRLER-I

 SİZE DAHA KALİTELİ İÇERİK SUNMA ADINA BLOG'DA YAYINLANAN REKLAMLARI TIKLAYARAK DESTEK VEREBİLİRSİNİZ...

SAYGILAR...

EDEBİ TÜRLER (YAZI TÜRLERİ)

DÜZ YAZILAR

DÜŞÜNCE YAZILARI

Deneme

Makale

Fıkra (Köşe Yazısı)

Sohbet (Söyleşi)

Mektup

Dilekçe

Günce (Günlük)

OLAY YAZILARI

Hikâye (Öykü)

Anı (Hatıra)

Masal

Fabl

Gezi Yazısı (Seyahat)

Biyografi (Yaşam Öyküsü)

Otobiyografi (Öz Yaşam öyküsü)

Tiyatro

Haber

Roman

Destan

Efsane (Söylence)

DÜŞÜNCE YAZILARI

Deneme

Bir yazarın herhangi bir konu üzerinde, özel görüş ve düşüncelerini iddiasız, kesin kurallara varmaksızın anlattığı yazılara deneme denir.

·         Denemede konu sınırlaması yoktur. Yazar, istediği konuyu ele alıp işleyebilir.

·         Yazarın anlattıklarını kanıtlama kaygısı yoktur.

·         Yazar kendisiyle konuşuyor gibi bir anlatım kullanır. Daha doğrusu kendi içiyle yaptığı konuşmaları yazıya geçirir.

·         Anlatılanlar kesin bir sonuca bağlanmaz.

·         Denemede alabildiğine kişisellik ve kendine özgülük vardır.

·         Dünya edebiyatında Montaigne, Türk edebiyatında ise Nurullah Ataç bu türün en önemli temsilcisidir.

Makale

Herhangi bir konuda bilgi vermek veya bir gerçeği savunmak için yazılan yazılara makale denir.

·         Makalenin temel öğesi fikirdir.

·         İnceleme ve araştırmaya dayanır.

·         Bir tezi savunmak, desteklemek amacı taşır.

·         Makalelerde bilimsel verilerden yararlanılır.

·         Gazete ve dergi yazısıdır.

Fıkra (Köşe Yazısı)

Bir yazarın, herhangi bir konu üzerinde, kişisel anlayış, görüş ve düşüncelerini güzel bir üslupla, hiçbir kanıtlama gereği duymadan anlattığı yazı türüne fıkra denir.
İki tür fıkra vardır: Gazete fıkraları, nükteli hikâyecik türündeki fıkralar. Yazı türü olarak “gazete fıkraları” kabul edilmektedir. Gülmece yazılardan olan fıkraları, gazete yazı türü olan fıkrayla karıştırmamalıyız.

·         Gazete yazısıdır.

·         Yazar düşüncelerini kanıtlama yoluna gitmez.

·         Dil doğaldır. Günlük deyimlere, yer yer nükteli sözlere yer verilir.

·         Okuyucuyla sohbet ediyormuş havası hakimdir. Anlatım senli benlidir.

Sohbet (Söyleşi)

Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılara sohbet denir.

·         Karşılıklı konuşma havası içinde yazılır.

·         Belirli konusu yoktur. Yerine ve zamanına göre sıkıcı olmayan her şey sohbet konusu olabilir.

·         Gazete ve dergi yazılarıdır.

·         Yazarın kendi kişisel düşüncesi ağırlıktadır.

·         En önemli özelliği, samimi bir üslupla kaleme alınmasıdır.

·         Yazarın öğretme ve kanıtlama amacı yoktur.

Mektup

Bir kişi, topluluk ya da kuruma bilgi paylaşmak ya da duygu ve düşünceleri aktarmak amacıyla yazılan yazılardır.

·         Doğal , içten ve sade bir anlatıma sahiptir.

Günce (Günlük)

Düzenli bir biçimde yazılan, tarih atılan günlük notlara, bir yazarın yaşamı boyunca günü gününe yazdığı yazılara günlük denir.

·         Olaylar günü gününe, tarih belirtilerek yazılır.

·         Kısa yazılardır.

·         Kaleme alan kişinin yaşamından izler taşır.

·          İçten ve sevecendir. Anlatımda “iç konuşma” yöntemi kullanılır.

OLAY YAZILARI

Hikâye (Öykü)

Olmuş veya olabilecek olayları belli bir plan çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı olarak anlatan yazı türüne hikâye (öykü) denir.

·         Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar anlatılır.

·         Dar bir zaman dilimini kapsar.

·         Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.

·         Romana göre kısa eserlerdir.

·         Karakter sayısı azdır.

·         Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.

·         Kısa soluklu eserlerdir.

·         Olay, başlangıçtan sonra doğru giden bir olayın bir anlık parçasıdır.

Anı (Hatıra)

Yaşanmış olayların, üzerinden zaman geçtikten sonra yazıldığı yazı türüne anı (hatıra) denir.

·         Bir kişinin yaşadığı veya tanık olduğu olaylar anlatılır.

·         Yazar, olayları kendi bakış açısından anlatır

·         Geçmişe ışık tutar.

·         Tarihsel olayların öğrenilmesine katkıda bulunur.

Masal

Olağanüstü olaylarla süslü, olağanüstü kişilerin başından geçen, zaman ve yer kavramları belirli olmayan hayalî olayların anlatıldığı yazılara masal denir.

·         Masalda eğiticilik ve öğreticilik esastır.

·         Masallardaki olaylar gerçeğe uymaz.

·         Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahiptir.

·         Masalın geçtiği yer ve zaman belirsizdir.

·         Masallar tekerlemeyle başlar.

·         Masaldaki karakterler; cinler, periler, devler ve hayvanlar olabilir.

·         Masalların sonunda iyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.

·         Ulusal konulara yer verilmez, evrensel konular ve mesajlar içerir.

Fabl

Sonunda ders verme amacı güden, genellikle manzum öykülerdir. Fablların kahramanları genellikle hayvanlardır. Ama bu hayvanlar insanlar gibi düşünür, konuşur ve tıpkı insanlar gibi davranır.

·         Teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur. 

·         Dünya edebiyatında ilk ve önemli fabllar Hint yazarı Beydeba’ya aittir. Beydeba'nın fablları Kelile ve Dimne adlı bir eserde toplanmıştır. 

·         Türkçedeki ilk örneği Harname'dir. 

·         Fabllar şiir veya düz yazı biçiminde yazılabilirler. 

Gezi Yazısı (Seyahat)

Gezilip görülen yerlerin ve o yerlerle ilgili izlenimlerin anlatıldığı yazılara gezi yazısı denir.

·         Gezilip görülen yerler edebî bir üslupla anlatılır.

·         Yazarın duygu ve düşüncelerini içerebilir.

·          Gözlem gücüne dayanır.

·         Anlatılanlar gerçektir, hayal ürünü değildir.

Biyografi (Yaşam Öyküsü)

Tanınmış, eserler yazmış, ün bırakmış kişileri tanıtmak amacıyla yazılan yazılara biyografi denir.

·         Önemli şahısların hayatı başkası tarafından anlatılır.

·         Anlatılan kişinin hayatı tarih sırasına göre ele alınır.

·         Kurgusal değildir, gerçekçidir.

·         Üçüncü kişinin ağzıyla anlatılır.

Otobiyografi (Öz Yaşam öyküsü)

Bir insanın, kendi hayatını kendisinin yazdığı eserlere otobiyografi denir. Biyografilerde kişinin hayatı, çalışmaları başkası tarafından yazılırken otobiyografilerde kişi kendisini anlatır, yazar.

·         Kaynak olarak kişi kendisini ve aile büyüklerinden aldığı bilgiyi kullanır.

·         Birinci kişinin ağzıyla anlatılır.

Tiyatro

Dram, komedi, trajedi gibi sahnede oynanmak üzere yazılan edebiyat türlerinin ortak adına tiyatro denir. Ayrıca yazılan eserlerin sahnede oynanmasına ya da bu tür eserlerin oynandığı binaya da tiyatro denir.

·         Genellikle oynanmak için yazılır. Okunmak için yazılan tiyatro türleri de vardır.

·         Olayları oluş hâlinde gösterir.

·         Konuşma ve eyleme dayanan bir türdür.

·         İnsana ders vermek, onu düşündürmek onu yorum yapmaya yönlendirmek amacı taşır.

Haber

Belli bir zaman içerisinde geçen olayları anında okuyucuya bildiren gazete yazılarına haber denir. Gazetelerde haber toplayan kişilere muhabir denir.

·         Haber yazılarında temel ilke nesnelliktir.

·         Bir haber yazısı 5N1K (kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin?) sorularına cevap vermelidir.

·         Haber; ilginç, yeni, doğru ve önemli olmalıdır.

Roman

Toplumların ve fertlerin başından geçmiş veya geçmesi mümkün olayları geniş olarak, ayrıntılarıyla anlatan yazı türüne roman denir.

·         Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar anlatılır.

·         Geniş bir zaman dilimini kapsar.

·         Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.

·         Hikâyeye göre uzun eserlerdir.

·         Karakter sayısı fazladır.

Destan

Bir ulusun kahramanlıklarını, savaşlarını, büyük toplumsal olaylarını anlatan ve genellikle şiir (nazım) biçiminde oluşturulan eserlere destan denir.

·         Yazı türleri içinde en uzun olanıdır.

·         Efsaneden sonra bilinen en eski türdür.

·         Sözlü edebiyat ürünüdür; ancak sonradan yazıya geçirilen destanlar da vardır.

·         Olağanüstü olaylar ve kahramanlar vardır.

·         Destan kahramanları yarı tanrısal nitelikler taşıyan han, hakan ve kağan gibi kişilerdir.

Efsane (Söylence)

Halkın duygu, düşünce ve hayal dünyasında doğarak ağızdan ağıza dolaşan, gelenek ve göreneklerin oluşumunu etkileyen hikayelere efsane denir.

·         Hayal gücünün ürünü ve bilinen en eski türdür.

·         Eski dönemlerde tabiat olaylarının nedenlerini bilmeyen insanlar, bu olayları açıklama gereği hissetmişlerdir. Yağmurun yağması, gök gürültüsü, şimşek çakması gibi birçok olayı kendilerine göre yorumlamışlar, efsaneler vasıtasıyla bunlara açıklık getirmişlerdir.

·         Efsanelerde kahramanlar Tanrı, ruh, melek gibi kavramlar bazen de taş, kaya, dağ gibi doğa parçası unsurlardır. Bu kahramanlar hikayelerde kişileştirilir(teşhis) ve konuşturulur(intak).