YAPIM EKLERİ
Türkmencedeki yapım ekleri, Türkiye
Türkçesindekilerle aynıdır. Ancak bazılarında küçük ses farklılıkları vardır. Bunlar:
- çi, -çilik eklerinin c’li şekilleri yoktur; ç’li şekilleri vardır: okıvçı, demirci, guşçulık, gülçülik.
- Küçültme –cik ekiyle sayılarda derece bildiren –inci eklerin ise sadece c’li şekilleri vardır: öycük (evcik), ayacık (küçük ayak), elecik (küçük elek); birinci, üçünci.
- Türkiye Türkçesindeki k’li ve g’li şekilleri de bulunan –gin, -gi, -ge gibi eklerin yalnız ğ’li şekilleri vardır: yanğın, coşğun, sarğı, berği (borç), batğa (çamur).
- Aitlik ekinin kalın şekli vardır: gışkı (kışki), ağşamkı.
- İsimden sıfat yapan –li ekinin yuvarlak şekilleri yoktur: otlı, güçli.
- Dar ünlü (ı, i, u, ü) ekler, ikinci hecede küçük ünlü uyumuna girer, ikinci heceden sonra uyum dışında kalır: güllük, fakat gülçülik; guşçu, okuvçı, otsuz, okuvsız.
·
İsimden
İsim Yapan Ekler
-caᶇ, -ceᶇ: gaharcaᶇ (sinirli), hövesceᶇ
(hevesli).
-lak (-lek): eğinlek, garınlak, etlek.
-mtıl (-mtil): āğımtıl, yāşılımtıl,
morumtıl.
-mtık (-mtik): turşumtık, ācımtık.
-rāk (-rǟk): tǟzerǟk, ovadanrāk, çālrāk
-ça (-çe): kitapça, hālıça
-anda (-ende) :sazanda, kǟrende
-bāz: oyunbaz, masğarabāz
-dār: māldār, mülkdār
-zār: gülzār
-keş: çilimkeş
-ḩāna: çayḩāna, kitapḩāna
-nāma: şertnāma
-kǟr: günǟkǟr
-ğǟr: zerğǟr
-bān (-mān) : bağban, saraymān
-dān: güldān, küldān
-nǟ: nǟtanış, nāmārt
-bi: bisovat, bigelşik
·
İsimden
Fiil Yapan Ekler
-car- (-cer-): yağcarmak, çiğcarmak,
külcermek
-ırğa-(-irğe-): mesirğemek
-sıra- (-sire-): çāysıramak, yekesiremek
-k-: acıkmak, gözükmek
-ra- (-re-): garaᶇkıramak, dǟliremek
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder